พระปฏาจาราเถรี

5. พระปฏาจาราเถรี
     พระปฏาจาราเถรี เป็นธิดาเศรษฐีในกรุงสาวัตถี เรียกกันว่า เศรษฐีธิดา เป็นที่รักใคร่ของบิดามารดามาก ครั้นเมื่อเจริญวัยได้ 16 ปี เริ่มเป็นสาว สวยงามมาก ท่าบิดาจึงจัดการป้องกันเข้มงวดให้อยู่แต่ในคฤหาสน์ชั้นบน ไม่ยอมให้พบปะผู้ชายภายนอกเรือนเลย ได้พูดจาปราศรัยกับผู้ชายเฉพาะบิดากับนายจุลน์คนรับใช้ของบิดาเท่านั้น ต่อมาเมื่อเกิดรักใคร่กับนายจุลน์โดยที่บิดาไม่รู้ความลับนี้ จากนั้นท่านเศรษฐีได้ตกลงจะส่งธิดาของตนไปให้แก่ตระกูลเศรษฐีที่มีฐานะเสมอกันที่มาสู่ขอ ทั้งสองจึงพากันหนีไปอยู่ในชนบทอื่น ภายหลังมีครรภ์จะกลับมาคอบดที่บ้านเดิม แต่มาคอลดระหว่างทางเสียก่อน สามีตามมาพบก็ชวนกันกลับ ต่อมานางก็ตั้งครรภ์ลูกคนที่ 2 อีก นางก็จะเดินทางกลับไปคลอดที่บ้านเดิมอีก แต่ก็กลับมาคลอดระหว่างทาง สามีตามมาพบขณะกำลังคอลดและกำลังมีฝนตกและพายุจัด นางจึงให้สามีสร้างเพิงสำหรับป้องกัน ขณะที่สามีกำลังถอนหญ้าคาที่ข้างจอมปลวกเพื่อมาสร้างเพิงนั้นก็เกิดถูกงงูพิษกัดตาย รุ่งเช้านางอุ้มลูกคนเล็กที่เพิ่งคอลดและจูงลูกคนโตเดินมาก็พบศพของสามี นางก็ร้องไห้โศกเศร้า ครั้นเมื่อนางเดินต่อมาถึงแม่น้ำ จึงอุ้มลุกคนเล็กที่เพิ่งคอลดไปวางฟากโน้นก่อน และจะกลับมารับลูกคนโตภายหลังขณะที่นางอยู่กลางแม่น้ำมีนกตัวใหญ่คาบเอาลุกคนเล็กของนางไป นางตบมือไล่นกตัวนั้นอย่างเสียงดัง ลูกคนโตก็เข้าใจว่ามารดาเรียกตน จึงวิ่งไปหาแล้วจมน้ำหายไป นางเสียใจกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นมากจนกลายเป็นหญิงบ้า เดินร้องไห้รำพัน ผ้าผ่อนหลุดลุ่ยออกจากกกาย ฝูงชนเรียกนางว่า ปฏาจารา (หญิงเปลือยกาย)
     วันหนึ่งนางไปยืนอยู่ท้ายโรงธรรม พระพุทธเจ้าตรัสเรียกสติของนางว่า ปฏาจารา เธอจงกลับได้สติเถิด นางจึงได้สตินั่งลง พระองค์จึงแสดงธรรมเกี่ยวกับเหตุการณ์ของนางโดยสังเขป ในที่สุดนางก็ได้บรรลุโสดาบัน แล้วทูลขออุปสมบท พระพุทธเจ้าจึงส่งนางไปแห่งปัญจขันธุ์ แม้อยู่ร้อยปีก็ไม่ประเสริฐเท่าคนที่รู้เห็นอยู่วันเดียว เมื่อฟังธรรมก็ได้บรรลุเป็นพระอรหันต์ นอกจากนี้ พระปฏาจาราเถรีเป็นมหาสาวิกาชั้นเถรีผู้ใหญ่องค์หนึ่ง ที่มีความรู้ความสามารถทางด้านวินัย มีความประพฤติดีปฏิบัติชอบ จึงได้รับการยกย่องจากพระพุทธ๔เจ้าว่า เป็นเอตทัคคะที่เป็นยอดแห่งพระเถรีผู้ทรงพระวินัยอีกด้วย